Trung Quốc đang phải vật lộn để đối phó với hàng núi chất thải y tế do dịch coronavirus gây ra. Ảnh: Reuters
Làm thế nào để đối phó với khẩu trang bị vứt bỏ, con số hàng triệu hoặc thậm chí hàng tỷ, là một vấn đề đau đầu đối với các nhà chức trách Trung Quốc.
Các cơ quan y tế và môi trường cho biết khẩu trang và các thiết bị bảo vệ khác, đặc biệt là các vật dụng được sử dụng bởi nhân viên y tế và người nhiễm coronavirus, nên được coi là chất thải lâm sàng và được khử trùng trước khi đốt ở nhiệt độ cao tại các cơ sở chuyên dụng.
Mặc dù rất khó để có được một con số chính xác về số lượng khẩu trang bị loại bỏ, nhưng có thông tin rằng khối lượng chất thải y tế ở thành phố Vũ Hán, nơi dịch bệnh bắt đầu vào tháng 12, đã tăng gấp 4 lần, với hơn 200 tấn mỗi ngày vào tuần trước, theo truyền thông Trung Quốc.
Khi nhu cầu về khẩu trang phẫu thuật tăng cao trên khắp thế giới, Trung Quốc đang sản xuất khoảng 116 triệu mỗi ngày, tăng gấp 12 lần trong tháng qua, theo Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của đất nước.
Với hơn 90.000 người ở Trung Quốc bị nhiễm bệnh và ít nhất 3.200 người thiệt mạng, cuộc khủng hoảng coronavirus đã làm gia tăng mạnh mẽ về khối lượng chất thải y tế. Trong khi con số bao nhiêu lò đốt của Trung Quốc dùng để xử lý chất thải y tế không được công bố, các chuyên gia cho biết nó vẫn không thay đổi nhiều trong thập kỷ qua.
Vấn đề đặt ra là thực tế hầu hết các cơ sở xử lý chất thải y tế – được xây dựng sau sự bùng nổ của Sars 17 năm trước – đã gần hết tuổi thọ hoạt động, Bộ Sinh thái và Môi trường cho biết vào năm ngoái.
Các nhà sản xuất Trung Quốc đang sản xuất khoảng 116 triệu khẩu trang mỗi ngày. Ảnh: Bloomberg
Trung Quốc là nước gây ô nhiễm và sản xuất rác lớn nhất thế giới, tạo ra khoảng 2 triệu tấn chất thải y tế vào năm 2018, nhưng vẫn chưa đưa ra một biện pháp xử lý ô nhiễm cụ thể đối với chất thải lâm sàng. Nó hiện được phân loại đơn giản là chất thải nguy hại.
Điều đó phần nào giải thích lý do tại sao các nhà chức trách ở Vũ Hán – thành phố có 11 triệu người và là nơi cư trú của 75% những người bị giết bởi virus corona dường như đã bị choáng ngợp bởi khối lượng chất thải y tế được sản xuất trong vài tháng qua, các chuyên gia cho biết.
Theo tờ Southern Metropolis Daily và các phương tiện truyền thông khác, Vũ Hán đã tạo ra hơn 200 tấn chất thải y tế chỉ riêng trong ngày 24/2, tăng từ 109 tấn chỉ năm ngày trước đó.
Cả hai con số vượt xa 50 tấn/ngày mà cơ sở xử lý chất thải y tế chuyên dụng duy nhất của thành phố có khả năng xử lý, các quan chức của Bộ môi trường đã được trích dẫn.
Những đống khẩu trang khổng lồ và các thiết bị bảo vệ bị vứt bỏ được nhìn thấy tại các bệnh viện trên khắp Vũ Hán, cổng thông tin The Paper nói rằng Bệnh viện Puren đã thải ra 3 tấn chỉ trong 4 ngày.
Những người thu gom rác dẫn nói rằng họ bị choáng ngợp và thành phố đơn giản là không được trang bị để đốt một lượng lớn rác thải.
Tổng số chất thải y tế được thu thập trên toàn tỉnh Hồ Bắc vào ngày 24/2 tổng cộng 365 tấn, trong đó 60% đến từ các bệnh viện.
Để so sánh, Vũ Hán đã sản xuất 17.000 tấn chất thải y tế trong cả năm 2018, theo cơ quan giám sát môi trường hàng đầu của đất nước.
Eric Liu, một chuyên gia về chất thải độc hại tại văn phòng Bắc Kinh của Greenpeace, cho biết Trung Quốc đang thiếu rất nhiều cơ sở xử lý chất thải, đặc biệt là những cơ sở có khả năng xử lý chất thải lâm sàng.
Khả năng xử lý chất thải ở Trung Quốc, đặc biệt là về chất thải y tế và chất thải nguy hại, chỉ đủ để đáp ứng nhu cầu hàng ngày, chứ đừng nói đến cuộc “khủng hoảng sức khỏe” cộng đồng lớn nhất của đất nước trong nhiều thập kỷ, ông nói.
Trong khi Bộ môi trường cho biết hầu hết chất thải y tế đã được xử lý đúng cách tại các thành phố lớn, chỉ 31% trong số 629.000 tấn chất thải y tế của đất nước được xử lý vào năm 2015, tăng từ 24% trong năm 2008, Tân Hoa Xã báo cáo năm ngoái, trích dẫn một ngành công nghiệp học.
Du Huanzheng, giám đốc Viện Kinh tế Tái chế tại Đại học Tongji, Thượng Hải, cũng bày tỏ lo ngại về sự gia tăng khoảng cách cung – cầu trong xử lý chất thải y tế, nhưng cho biết một số lượng lớn các cơ sở mới đang được xây dựng hoặc lên kế hoạch.
“Việc xử lý chất thải y tế là một phần quan trọng trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh, đây là một lời cảnh tỉnh cho chính phủ nhằm đẩy nhanh việc xây dựng các cơ sở mới và nghiên cứu các công nghệ xử lý chất thải”, ông nói.
Các chuyên gia cho biết sự bùng phát của coronavirus có thể là chất xúc tác để mở rộng lĩnh vực chất thải y tế và dẫn đến việc xây dựng nhiều cơ sở đốt rác hơn.
Họ nói rằng đốt vẫn là phương tiện ưa thích để xử lý chất thải y tế ở Trung Quốc, mặc dù các nước công nghiệp đang loại bỏ các lò đốt rác vì những lo ngại về sức khỏe và môi trường.
“Khẩu trang có thể được chia thành 3 loại”, Liu nói. Trong khi chất thải lâm sàng phải được xử lý tại các cơ sở đốt rác chuyên dụng, khẩu trang được sử dụng bởi những người khỏe mạnh có thể xử lý thành chất thải gia đình, được đốt trong các lò công nghiệp, ông nói.
“Thách thức thực sự đến từ những người sử dụng bởi những người bị cách ly tại nhà hoặc những người khác có triệu chứng nhẹ”, ông nói.
Có một khu vực màu xám trên loại khẩu trang được sử dụng này, không thuộc thẩm quyền của các tổ chức y tế nhưng nên được xử lý theo tiêu chuẩn cho chất thải y tế.
Tại Vũ Hán, các nhà chức trách đang đấu tranh để tìm giải pháp. Bộ môi trường cho biết 5 lò đốt rác của thành phố để xử lý chất thải gia đình và các lò công nghiệp khác nhau và các nhà máy khác cũng đã được chỉ định để giúp loại bỏ rác tồn đọng, khoảng 190 tấn vào ngày 24/2.
Theo báo cáo của China Economy Daily, Vũ Hán đang gấp rút xây dựng thêm các nhà máy xử lý chất thải y tế gần các bệnh viện, bao gồm các nhà máy gần bệnh viện Huoshenshan, Leishenshan và Jinyintan sẽ xử lý 9, 15 và 4 tấn rác lâm sàng hàng ngày.
Tổng cộng có 17 cơ sở lưu trữ tạm thời chất thải y tế, với sức chứa kết hợp hơn 1.000 tấn, cũng đã được xây dựng.
Trong khi các nhà chức trách phải chuyển một số rác thải được sản xuất tại Vũ Hán sang các thành phố lân cận để đốt, họ cũng mong muốn sự giúp đỡ từ các công ty xử lý chất thải trên khắp đất nước.
Tân Hoa Xã và một công ty ở An Huy đã triển khai một số cabin đốt rác thải y tế di động đến Vũ Hán vào tháng trước.
Các lò đốt rác, mỗi lò có khả năng xử lý 5 tấn chất thải mỗi ngày, lần đầu tiên được sử dụng vào năm 2003 trong vụ dịch Sars.
Các quan chức từ chính phủ Hồ Bắc và Bộ môi trường cho biết các biện pháp khẩn cấp đã hoạt động tốt. Nhưng họ đã thất bại trong việc cung cấp một sự cố chi tiết về các cơ sở đốt rác hoạt động ở Vũ Hán hoặc giải thích sự gia tăng mạnh trong vài tuần về khả năng xử lý chất thải của thành phố.
Vũ Hán là thành phố đầu tiên của Trung Quốc áp dụng đóng cửa vào ngày 23/1 và tập trung vào quá trình thu gom, chuyển nhượng và xử lý khẩu trang đã sử dụng và chất thải khác.
Bên cạnh đó, cũng đặt các thùng đặc biệt để xử lý khẩu trang trong khu dân cư, trên đường phố và trong các khu vực công cộng khác.
Một quan chức của Khu Phát triển Kinh tế Vũ Hán, nơi có hơn 400.000 người làm việc và sinh sống, cho biết họ đã thu được khoảng 200kg (440lbs) đến 300kg khẩu trang bị loại bỏ mỗi ngày từ hơn 200 thùng.
Các bệnh viện trên toàn thành phố yêu cầu phải có một người được chỉ định để giám sát việc thu gom và xử lý chất thải y tế.
Chúng tôi sử dụng vài nghìn khẩu trang mỗi ngày, anh cho biết một quan chức tại một nơi trú ẩn y tế tạm thời được thiết lập tại Sân vận động Thể thao Vũ Hán, nơi có khoảng 1.000 bệnh nhân đang được điều trị.
Người dân ở Vũ Hán thường xuyên tái sử dụng khẩu trang để giảm chất thải. Ảnh: Tân Hoa Xã
Cư dân Vũ Hán, những người đã bị cấm rời khỏi nhà trong nhiều tuần, cũng đang phải vật lộn để đối phó.
Chen Hao cho biết, chúng tôi không có nhiều để thay đổi khẩu trang mỗi ngày, vì vậy chúng tôi đã học được cách giảm tiêu thụ xuống mức tối thiểu.
Nhưng anh ấy nói anh ấy không lo lắng về vấn đề xử lý vì hầu hết mọi người xung quanh đều làm như vậy.
“Tôi không phải là người duy nhất cố gắng sử dụng khẩu trang càng lâu càng tốt và có lẽ, tôi không thấy nhiều khẩu trang bị vứt trong các thùng được chỉ định tại khu ở của mình”, anh nói.
Chen cho biết anh thường làm theo hướng dẫn của các chuyên gia và cắt khẩu trang đã sử dụng của mình thành từng mảnh trước khi vứt chúng để tránh chúng được bán lại.
Liu cho biết lĩnh vực xử lý chất thải của Trung Quốc từ lâu đã bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt đầu tư, xây dựng kém chất lượng và giám sát và quản lý lỏng lẻo.
Nếu được xây dựng và quản lý đúng cách, các lò đốt rác sẽ có thể giảm thiểu phát thải dioxin độc hại. Đó là lý do tại sao các vấn đề của chúng tôi trong xử lý chất thải và kiểm soát ô nhiễm trước hết là về quản lý, thay vì các vấn đề kỹ thuật, ông nói.
Xử lý chất thải từ lâu đã là điều gây bất bình cho công chúng Trung Quốc, và đã có những cuộc biểu tình rầm rộ thường xuyên chống lại việc xây dựng lò đốt rác.
Hàng ngàn người đã xuống đường ở Vũ Hán vào tháng 7 để phản đối dự án lò đốt rác mới được xây dựng bên cạnh khu dân cư, dẫn đến các cuộc đụng độ dữ dội với cảnh sát.
“Mặc dù thiêu đốt được sử dụng rộng rãi trên khắp thế giới, nó vẫn là một giải pháp kỹ thuật khá gây tranh cãi và khó có thể được mô tả là thân thiện với môi trường, đó là lý do tại sao Mỹ và các nước phát triển khác ở châu Âu đã rời xa công nghệ”, Liu nói.
Alobacsi lược dịch từ SCMP
